Άγιος Νικόλαος Αχαΐας (Σπάτα)

• Αν τα χελιδόνια πετούσαν χαμηλά ερχόταν βροχή
• Αν τα σύννεφα ήταν έντονα, γκρίζα και μαύρα ερχόταν καταιγίδα
• Όταν κατά τη δύση του ήλιου το χρώμα του ουρανού ήταν έντονο κίτρινο θα έβρεχε όλη την νύχτα
• Κατά τη δύση του ήλιου τα κοκκινωπά χρώματα είναι έντονα θα έχει καλό καιρό την επόμενη μέρα
• Όταν τα βατράχια έβγαιναν την νύχτα και «τραγουδούσαν» η επόμενη μέρα θα ήταν ηλιόλουστη με αρκετή ζέστη!!!
• Όταν είχε φεγγάρι με φωτοστέφανο , αυτό σήμαινε πως θα είχε δυνατό αέρα.
• Τα αστέρια όταν ήταν θολά, η επόμενη μέρα θα ήταν βροχερή.
• Όταν το φθινόπωρο αργούσαν να πέσουν τα φύλλα των δέντρων θα ερχόταν βαρύς χειμώνας.
• Αν η αράχνη ύφαινε μακριές κλωστές στον ιστό της θα ερχόταν καλοκαιρία
• Όταν η γάτα έπλενε το πρόσωπο της και κοιτούσε προς την δύση ο καιρός θα ήταν βροχερός
• Όταν η στάχτη στο τζάκι ήταν αραιή (πιο ρευστή) θα χαλούσε ο καιρός.

Στην Πλατανόβρυση (πρώην Μέτζενα) ερευνήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1930 μερικοί συλημένοι θαλαμωτοί τάφοι, ένας από τους οποίους περιείχε "συνήθη" μυκηναϊκά αγγεία. Στην ίδια περιοχή, στη θέση Καμίνι, υπάρχει και δεύτερο νεκροταφείο της περιοχής που δεν έχει εως τώρα ερευνηθεί.

Το μεγαλύτερο σε έκταση νεκροταφείο της περιοχής έχει εντοπιστεί και εν μέρει ερευνηθεί στον Άγιο Βασίλειο Χαλανδρίτσας. Η κεραμική που βρέθηκε στους θαλαμωτούς τάφους δεν διαφέρει από αυτήν που συναντάμε στα νεκροταφεία γύρω από τη Πάτρα. Από τα αξιολογότερα κτερίσματα των ταφών είναι ένας χάλκινος διπλός πέλεκυς. Σε γειτονική λοφοσειρά, γνωστή με το όνομα Τρουμπές, ανασκάφηκαν τρεις τάφοι, που στη βιβλιογραφία αναφέρονται λανθασμένα ως "θολωτοί". Πρόκειται, αντίθετα, για τυμβοειδείς κατασκευές, οι οποίες περιελάμβαναν κτιστούς θαλαμοειδείς τάφους, Τύμβος υπάρχει και στη περιοχή Αγραπιδιές.

Oι κιβωτιόσχημοι τάφοι του περιείχαν τέσσερα χειροποίητα αγγεία και μερικά πήλινα κομβία της ΜΕ ΙΙΙ - ΥΕ Ι περιόδου. Πρόκειται για εν μέρει κατεστραμμενα μνημεία, τα οποία δεν έχουν εως τώρα ερευνηθεί.

Στη θέση Σταυρός Χαλανδρίτσας έχει αποκαλυφθεί εκτεταμένος οικισμός, που ανάγεται στην ΥΕ ΙΙΙ Β - ΙΙΙ Γ περίοδο. Οι πληροφορίες που μας προσφέρει είναι ολοκληρωμένες και πολύπλευρες, καθώς αποτελεί μέχρι σήμερα το μοναδικό μυκηναϊκό οικισμό της δυτικής Αχαΐας, που η ανασκαφική έρευνα έχει φέρει στο φως κατα το μεγαλύτερο τμήμα του.

Ο οικισμός βρίσκεται κοντά στον αρχαίο δρόμο που οδηγούσε από τα παράλια προς την ενδοχώρα και, από την άποψη αυτή, η στρατηγική του σημασία στην ευρύτερη περιοχή είναι αυτονόητη. Εξάλλου την ίδια πορεία ακολουθεί και η σημερινή οδός Πατρών-Καλαβρύτων.Οι κατοικίες, μερικές από τις οποίες ήταν διώροφες, καταλαμβάνουν κυκλοτερώς την κορυφή και τα πρανή του χαμηλού λόφου. Αναγνωρίζονται ελεύθεροι κοινόχρηστοι χώροι αλλά και στενοί δρόμοι που συχνά καταλήγουν σε αδιέξοδο. Ιδιαίτερη αξία για την περιοχή της Δυτικής Αχαΐας εχει το γεγονός οτι η συγκεκριμένη εγκατάσταση ουδέποτε καταστράφηκε από φωτιά και δεν εγκαταλείφθηκε κατά την Υπομηκυναϊκή περίοδο. Ο πληθυσμός της, όμως, μειώθηκε δραματικά, προσλαμβάνοντας εμφανώς τις επιπτώσεις αρνητικών για τους Μυκηναίους εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή.

Στον ίδιο χώρο υπάρχουν ενδείξεις για παλαιότερη μεσοελλαδική παρουσία, η οποία είχε μάλλον τη μορφή νεκροταφείου γένους ή φυλής. Μια παλαιότερη πληροφορία για την ύπαρξη μυκηναϊκού οικισμού στα βόρεια της Χαλανδρίτσας, στη θέση Άγιος Αντώνιος, δεν έχει επιβεβαιωθεί από ευρήματα.

Στη θέση Πορί, κοντά στο γειτονικό Μοίραλι, αναφέρεται η ύπαρξηγ μυκηναϊκού νεκροταφείου θαλαμωτών τάφων, αλλά η ακριβής θέση του χώρου παραμένει άγνωστη.

Ιδιαίτερα σημαντική κατα τη Μυκηναϊκή περίοδο ήταν και η περιοχή του σημερινού Καταρράκτη. Στη θέση Δρακότρυπα ανασκάφηκε τμήμα οικισμού που χρονολογείται στη ΥΕ Ι και την ΥΕ ΙΙΙ περίοδο. Ένα μεγαλόσχημο κτίριο που ερευνήθηκε στον Άγιο Αθανάσιο κατοικήθηκε τόσο κατά τη Μεσοελλαδική όσο και την Υστεροελλαδική περίοδο, ενώ πιθανά ίχνη μυκηναϊκής κατοίκησης υπάρχουν και στον Άγιο Γεώργιο.

Ένας εκτεταμένος μεσοελλαδικός οικισμός στο Πυργάκι φανερώνει τη διαχρονική σπουδαιότητα της ευρύτερης περιοχής, η οποία κατέχει μια εξαιρετική στρατηγική θέση, καθώς αποτελεί σταυροδρόμι προς την ενδοχώρα της Αχαΐας, τη Δυμαία Χώρα, την Αρκαδία και τη Κορινθία.Τον κομβικό και μεγάλης σημασίας ρόλο της θέσης επιβεβαιώνει και η παρουσία δυο θολωτών τάφων πλησίον της Ροδιάς, οι οποίοι εκτός των άλλων περιείχαν ασημένια και χάλκινα σκεύη αλλά και χάλκινα όπλα, από τα οποία ξεχωρίζει εγχειρίδιο με διακόσμηση επίθετων δελφινιών από χρυσό και νίελο. Τμήμα νεκροταφείου θαλαμωτών τάφων ερευνήθηκε στη θέση Μπουγά-Καρέλα της Ροδιάς, οπου ορισμένοι από τους τάφους βρέθηκαν συλημένοι. Σε μικρή απόσταση από το νεκροταφείο αναφέρεται η ύπαρξη μυκηναϊκού οικισμού.

Σημαντικές μυκηναϊκές εγκαταστάσεις έχουν έρθει στο φως και στο δυτικό τμήμα του δήμου, το οποίο καταλαμβάνει η εύφορη πεδιάδα των Φαρρών. Στις ίδιες τις Φαρρές μερικοί τύμβοι με κτιστούς θαλαμοειδείς τάφους και γεωμετρικά ευρήματα φαίνεται να κατασκευάστηκαν προς το τέλος της Μεσοελλαδικής περιόδου και στην αρχή της Υστεροελλαδικής.

Στο Σταροχώρι (Λαλούσι), κοντά στο Κομποβούνι, υπάρχουν πληροφορίες για την ύπαρξη νεκροταφείου θαλαμωτών τάφων, ενώ βεβαιωμένη είναι η παρουσία τύμβου στη θέση Ξηρόκαμπος Σταροχωρίου, αμφίβολης όμως χρονολόγησης. Επίσης ασαφείς αναφορές κάνουν λόγο για πιθανή μυκηναϊκή κεραμική στο Βασιλικό, που ίσως προέρχεται από τάφο.